Historie Radłowskie cz. 1

Historie Radłowskie cz. 1

Pogoda

Dnia 11 stycznia 1936r. nad Radłowem przeszła po południu o godz. 4 straszna burza. Ciemno zrobiło się na polu. Błyskawice straszne. Deszcz padał. Piorun uderzył na Zakościelu w stodołę i stajnię p. Kazimierza Kuklewicza. Stodoła i stajnia spaliła się. Dnia 2 maja 1935 r. spadł śnieg. Mrozu było 3 stopnie. Dzień pochmurny.

Złote wesela cz. II

Dnia 30 czerwca 1945r. obchodzili Złoty 50 letni Jubileusz pożycia małżeńskiego Jan Moździerz ur. 20/6 1870 i Maria Paluch ur.6/2 1877. Ślub ich był 30/6 1895 w Radłowie. Józef Curyłło z Woli R. ur. 20/11 1873 i Katarzyna Szwiec ur. 16/11 1875 zaślubieni 12 lipca 1896. W dniu 28 lipca 1946r. obchodzili 50 letni Jubileusz pożycia małżeńskiego. Na Prymarii ks. dziekan odprawił przepisane ceremonie, wręczył im laski i do nich przemówił. Na Jubileusz przyjechała zakonnica Franciszka i cała rodzina. Wszyscy byli do Komunii św.

Złote wesela cz. I

Dnia 24/11 1930 państwo Franciszek i Maria ze Schinzlów Kobielscy z Radłowa, obchodzili uroczyście 50-letni Jubileusz pożycia małżeńskiego. O godz. 9 rano w Kościele parafialnym odbyło się nabożeństwo według przepisów liturgicznych.

Wieczna lampka w prezbiterium.

Wieczną lampkę ze żelaza do prezbiterium w kościele radłowskim wykonał kowal dworski p. Mieczysław Prucnal ze swoimi pomocnikami Gustkiem Puskarzem, Józefem Łucarzem i Franciszkiem Miśtakiem z Radłowa. Prace wykonali bezpłatnie. Projekt na wieczną lampę ze żelaza podał P. artysta- rzeźbiarz Alfred Wiśniewski, wygnaniec z Wrześni.
Figura św. Józefa.

Przy drodze w Radłowie w stronę Biskupic R.P. Józef i Janina Kozłowie z Radłowa postawili własnym kosztem figurę św. Józefa. Na pamiątkę przeżycia strasznej wojny i na uczczenie św. Józefa. Poświęcenie figury odbyło się w niedzielę 19 sierpnia 1945r.

Poświęcenie Krzyża w Biskupicach Radłowskich 1936r.

Akcja Katolicka w Biskupicach Radłowskich postawiła na „Nordzie” za szkołą, krzyż dębowy z wizerunkiem P. Jezusa. Naokoło krzyża dano siatkę drucianą. Poświęcenia dokonał ks. W. Kornaus.(…) Krzyż jest dowodem ich wiary i miłości ku Bogu . Z tego krzyża niech płyną na ludzi łaski i błogosławieństwo…

Poświęcenie Krzyża na Woli Radłowskiej 1936r.

Franciszka Pomkowa ze Seremetów z bratem swoim Janem Seremetem postawiła krzyż dębowy przed swoim domem przy gościńcu. Dnia 24 maja 1936r. odbyła się procesja i poświęcenie tego Krzyża na mocy pozwolenia Najprzewielebniejszego Księdza Biskupa. Poświecenia dokonał ks. Proboszcz Kornaus. Udział brał ks. katecheta Kapusta i ogromna moc ludzi. Dzień był pogodny i piękny.

Pieśń do św. Jana Chrzciciela – rok 1939r.

Parafia radłowska istnieje 9 wieków . Patronem parafii i Kościoła jest św. Jan Chrzciciel. Dotąd nie było pieśni w parafii na cześć św. Jana. Poprosiłem ks. Władysława Budzika, katechetę z Radłowa, by taką pieśń odpowiednią ułożył. Ksiądz Budzik wywiązał się bardzo dobrze ze swojego zadania. Pieśń ułożył o treści poważnej. Treść ta oddaje dobre życie św. Jana. Melodię zaś ułożył ks. Roman Zieliński katecheta z Tarnowa. Melodia jest prosta, ale poważna i miła (..) Obydwom autorom na tym miejscu wyrażam wdzięczność i serdeczne podziękowanie. Brak takiej pieśni dręczył mnie od 1916r., kiedy przyszedłem do Radłowa jako wikary.

Rok 1945.

W Radłowie z dniem 1 września 1945 w pałacu otwarto Gimnazjum prywatne-koedukacyjne imienia Tadeusza Kościuszki. Do Gimnazjum przyjęto przeszło 250 studentów i studentek. Dyrektorem zakładu jest p. Jan Grela z Radłowa. Z Gimnazjum jest połączone Liceum. Dla młodzieży otwarto 2 pensjonaty (w pałacu). Sił profesorskich jest 10 – katecheta zamianowany przez Kurię Biskupią Tarnowską ks. Józef Jemioło.

Ochronka w Radłowie.

Dnia 21 sierpnia 1939 r. Pan Dziedzic z Grębowa Seweryn Dolański kupił w Radłowie od Pana Henryka Skrzyńskiego budynek murowany zwany „Żandarmówką” przy ulicy Kolejowej i darował go bezpłatnie kościołowi w Radłowie do moich rak w obecności p. Henryka Skrzyńskiego na Ochronkę z tym warunkiem, że na budynku ma być umieszczona tablica z napisem „Fundacja Państwa: Ireny i Henryka Dolańskich z Radłowa”. Budynek ma być oddany do użytku każdej chwili po załatwieniu kontraktu i w porozumieniu z p. Henrykiem Skrzyńskim. Budynek z ogrodem przedstawia wartość 10 do 15 tysięcy złotych.

Fabryka w Niedomicach.

W roku 1936 rozpoczęto budowę Fabryki Prochu w Niedomicach, po drugiej stronie Dunajca na prost Glowa. We fabryce pracowało ludzi około 300, nad pogłębieniem rzeczki Żabnicy koło 100 osób. Cegielnia p. Dolańskiego z Radłowa dostarczyła 600.000 cegieł z dostawą po 40 zł za tysiąc.

Światło elektryczne w Radłowie.

Dnia 19 września 1942r. w sobotę wieczorem o godz.800 uruchomiono światło elektryczne w kościele, na plebanii i wikarówce (…). Radłów zawdzięcza światło elektryczne p. Gromnichowi, który w roku 1915 mieszkał z Rodzicami swoimi w Radłowie i w ten sposób Radłowowi okazał wdzięczność. Wielkie zasługi położyła Gmina Radłów, a szczególnie Wójt p. Łoś i sekretarz gminy p. Mączko, którzy wytężyli wszystkie swoje siły, by Radłów posiadł elektrykę. Po uruchomieniu światła elektrycznego w kościele(…) cała komisja była podejmowana na plebanii podwieczorkiem. Przez światło elektryczne kościół zyskał bardzo wiele. Iluminacja kościoła wieczór , wychodzi wspaniale. Sądzę, że przez światło elektryczne cały Radłów podniesie się pod względem estetycznym i ekonomicznym(..). Instalacji w kościele dokonał elektromonter p. Stanisław Bysiek z Siedlca.

Pałac dworski w Radłowie.

Radłów z przyległościami należał dawniej do Biskupstwa Krakowskiego. Rząd austriacki dobra radłowskie sprzedał. Z dawnych czasów pozostał jeszcze ogromny spichlerz murowany, trzypiętrowy, do którego zesypywano dziesięcinę zbożową, należącą się za dawnych polskich czasów Księdzu Biskupowi. Baron Badenfeld – właściciel Radłowa-wymurował w roku 1844 pałac- okazały gmach piętrowy o 40 pokojach. Jaśnie Wielmożny Pan Henryk Dolański kupił dobra radłowskie w 1893r. W czasie wojny został pałac doszczętnie zbombardowany-nie pozostało zgoła nic(…) W roku 1916 W.P. Henryk Dolański rozpoczął odbudowę pałacu, sprawił inwentarz, zawalił rowy strzeleckie(…) Cała biblioteka i archiwum gospodarskie zostały przez Niemców doszczętnie i umyślnie zniszczone. Trzeba zaznaczyć, że J.W.P. Henryk Dolański znakomity agronom, znawca kultury i sztuki umiał całe swoje gospodarstwo urządzić z gustem i komfortem.

Rynek w Radłowie.

Na środku rynku stał stary budynek papą kryty , w którym mieścił się Urząd Gminy. Ponieważ budynek szpecił rynek, dlatego inteligencja radłowska domagała się, by tę ruderę z rynku usunąć, natomiast nowy ratusz wybudować w rogu rynku. Nowy ratusz w rogu rynku wybudowano w latach 1924-1925. Na rynku ks. Karol Suwada przy pomocy składek wystawił w roku 1912 pomnik Kościuszki.

Zapisy ks. Wojciecha Kornausa w „Kronice Parafialnej”

Przypomnieniem sylwetki bł. Karoliny Kózka, zakończyliśmy przedstawienie historii parafii w oparciu o pracę magisterską ks. Kazimierza Dusia. Od następnego numeru „Biuletynu Informacyjnego” przedstawimy wybrane fragmenty z „Kroniki Parafialnej” („Liber Memorabilium Radłów Ad anno 1916”) założonej przez ks. Wojciecha Kornasa i prowadzonej przez niego aż do śmierci. Uważny czytelnik wspomnianej „Kroniki” szybko zauważy, ze ks. Kornaus nie tylko był dobrym duchowym przewodnikiem naszych przodków, ale też gospodarzem i bystrym obserwatorem wydarzeń, których przyszło mu być świadkiem. Drukować będziemy zapisy ks. Kornausa, zachowując jego styl i pisownię, dokonując tylko niewielkich skrótów, co zaznaczymy znakiem(…).

Kwiat ziemi radłowskiej (cz. III).

Postać Karoliny zawiera w sobie pewną tajemnicę. Z jednej strony jej skromne, wiejskie życie daje się zamknąć w niewielu zdaniach. Z drugiej jednak, dostrzega się wielkie bogactwo życia religijnego. Z jednej strony, jej postępowanie mieściło się w ramach zwyczajnej pobożności wiejskiej. Z drugiej – jak zeznali świadkowie- Karolina w swym życiu nie popełniła nawet grzechu lekkiego, a jej cnoty nosiły znamię heroicznosci. Jest rzeczą ważną, aby w patrzeniu na Karolinę nie zgubić, nie uronić niczego z tej jej zwyczajności, „świętości powszedniej”, dostępnej, osiągalnej dla każdego.

Kwiat ziemi radłowskiej (cz. II).

18 listopada 1914r.Karolina została przemocą uprowadzona do lasu przez rosyjskiego żołnierza i brutalnie zamordowana.4 grudnia jej zwłoki zostały odnalezione i pochowane na cmentarzu. Po trzech latach ekshumowano ciało Karoliny, umieszczono je w metalowej trumnie i przeniesiono na cmentarz przykościelny. Uroczystościom przewodniczył biskup tarnowski Leon Wałęga. Procesem beatyfikacji Karoliny zajął się najpierw biskup tarnowski Jan Stępa, a potem biskup Jerzy Ablewicz.10 czerwca 1987r.podczas mszy św .Ojciec Święty Jan Paweł II ogłosił Karolinę Kózkównę , błogosławioną.

Kwiat ziemi radłowskiej (cz. I).

Dnia 2 sierpnia 1898r. w Wał- Rudzie przyszła na świat Karolina, czwarte z kolei dziecko Jana i Marii Kózków. W kościele parafialnym w Radłowie została ochrzczona 7 sierpnia przez ks. Józefa Olszowskiego. Rodzicami chrzestnymi byli: Jan Kosman i Karolina Łopuszańska. W 1906r.Karolina rozpoczęła naukę w czteroklasowej szkole, ale nauka trwała 6 lat. Potem uczęszczała do tzw. klasy uzupełniającej. Zawsze bardzo gorliwie uczestniczyła we Mszy św. i z wielką pobożnością adorowała zawsze Jezusa w tabernakulum. W okresie Wielkiego Postu odprawiała Drogę Krzyżowa, uczestniczyła zawsze w Gorzkich żalach. W każdy pierwszy piątek przystępowała do spowiedzi i przyjmowała Komunię św. Codziennie odmawiała różaniec. Często czytała Pismo Święte, żywoty świętych oraz książki i czasopisma religijne. Angażowała się w działalność różnych grup parafialnych. Latem 1914r. wybuchła I wojna św. Mężczyźni w sile wieku poszli walczyć. Starcy, kobiety i dzieci, a przede wszystkim kobiety narażone były na napaści ze strony żołnierzy austriackich, a zwłaszcza rosyjskich.

Życie religijno –moralne w parafii (cz. XVI).

Praca duszpasterska kapłanów w parafii radłowskiej wydawała swoje owoce co uwidacznia się w kapłanach pochodzących z parafii oraz we wzroście nowych powołań kapłańskich. Warto wspomnieć, że z parafii radłowskiej pochodził bp Antoni Gałecki. Urodzony 22.04.1811r. Rodzicami jego byli Teodor i Franciszka z domu Weiss z Wiednia. Ojciec był zarządca klucza radłowskiego, matka była Niemką. Gdy miał 15 lat zmarł ojciec, matka przeniosła się do Wiednia. Wychowany w środowisku niemieckim, po ukończeniu szkoły średniej zapisał się na wydział teologiczny Uniwersytetu Wiedeńskiego. Święcenia kapłańskie przyjął w 1834r. Ukończył studia teologiczne wieńcząc je doktoratem z teologii. Wrócił do diecezji tarnowskiej w chwili otwarcia nowego Seminarium Duchownego w Tarnowie, gdzie miał wykłady ze Starego Testamentu. Został dyrektorem gimnazjum w Tarnowie, ponadto został kanonikiem gremialnym Kapituły Tarnowskiej. Był wizytatorem, Radcą Sądu Biskupiego oraz inspektorem szkół zawodowych. Papież mianował go wikariuszem apostolskim w kieleckiej części diecezji krakowskiej ,podległej politycznie monarchii austro-węgierskiej. Było to wielkim zaskoczeniem dla Kapituły Krakowskiej , ponieważ usunięto administratora z jej wyboru, a przysłano człowieka z obcej diecezji. Kapituła czuła się urażona. Mimo chłodnego przyjęcia w Krakowie i nieufności, bp A. Gałecki zakończył misję w Krakowie w 1879r. i przeniósł się do Wiednia, gdzie zmarł 10.03.1885r. w wieku 74 lat.

Życie religijno –moralne w parafii (cz. XV).

Inne stałe nabożeństwa odprawiane wg przepisów liturgicznych to nieszpory, Gorzkie żale i droga krzyżowa. Gorzkie żale posiadają bogatą historię, ale brak danych co do początku tego bogatego w treść i przeżycia religijne nabożeństwa. Odprawiane są w niedziele Wielkiego Postu prawdopodobnie od początku XIXw. Trudno jest przedstawić sytuację religijno-moralną parafian z XIX w., a to z powodu braku źródeł, które mogłyby dostarczyć danych na ten temat. Takimi źródłami są „Kronika parafialna” i „Ogłoszenia parafialne”. Księgi te zaginęły najprawdopodobniej w czasie I wojny św. Na postawę religijną parafii pewne światło rzuca wypełnianie obowiązku spowiedzi i Komunii św. wielkanocnej. Spis wiosek z 1827r. należących do parafii radłowskiej sporządzony przez ks. proboszcza Jana Poeschela podaje nam ilość osób zdolnych i przygotowanych do spowiedzi jak i też nieprzygotowanych. Z tabeli wynika, że na 5140 osoby zdolne do sakramentu pokuty było 3530, a niezdolnych (nieprzygotowanych) 1613.

Życie religijno –moralne w parafii (cz. XIV).

Wielka czcią otaczany jest Najświętszy Sakrament. W każdą I niedziele miesiąca od 1948r. odbywa się adoracja po Mszy św. W celu rozszerzenia kultu Najświętszego Serca Pana Jezusa w pierwszy piątek miesiąca odprawiana jest Msza św. wotywna o Najświętszym Sercu Pana Jezusa. Innym nabożeństwem ku czci Najświętszego Sakramentu jest nabożeństwo 40-godzinne, które można odprawiać 3 dni przed Wielkim Postem, albo 3 niedziele przed Wielkim Postem. Po każdej Mszy św. jest wystawienie Najświętszego Sakramentu w monstrancji i wspólna adoracja a od sumy do nieszporów, wierni sami adorują Chrystusa obecnego w Najświętszym Sakramencie.

Życie religijno –moralne w parafii (cz. XIII).

Nowennę do Matki Bożej Nieustającej Pomocy zaczęto odprawiać w 1957r. przed uroczystościami 1000-lecia chrztu Polski. W parafii radłowskiej od 8.06.1879r. w każdą środę jest odprawiana Nowenna do Matki Bożej Nieustającej Pomocy przed Mszą św. Nabożeństwo to cieszy się dużą frekwencją wiernych. Z nabożeństwami maryjnymi związane jest nawiedzanie poszczególnych rodzin przez Matkę Boską Częstochowską w swoim cudownym obrazie. Obraz ten wędrował kolejno do domów mieszkańców parafii, pozostając w rodzinie przez 24 godz. W tym dniu dla tej rodziny było to prawdziwe święto, modlono się wspólnie całą rodziną, a wieczorem przychodzili sąsiedzi i znajomi by się modlić, prosić o błogosławieństwo i łaski, a za otrzymane dziękować. Okresem bogatym w łaski był czas nawiedzenia diecezji tarnowskiej przez Matkę Boską Częstochowską w 1968/69r. Rozpoczęło się przekazaniem 15.12.1968r. przez kardynała Karola Wojtyłę metropolitę krakowskiego, symboli nawiedzenia. Symbolami tymi była: świeca, Ewangelia i pusta rama. Przekazywano ją z parafii do parafii. Pusta rama z tego powodu, że władze państwowe nie pozwoliły na nawiedzenie kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. W parafii radłowskiej przygotowywano się na tą uroczystą chwilę przez nowennę kazań niedzielnych. Bezpośrednim przygotowaniem były misje od 21.02 do 1.03. 1969r. Dnia 1.03. przywieziono z Rudki symbole nawiedzenia. Bp Jerzy Ablewicz odprawił Mszę św. oraz wygłosił kazanie. Przez całą noc trwało czuwanie, a od północy co godzinę odprawiano Msze św. 2.03, po nabożeństwie pożegnalnym nastąpił odjazd symboli do Borzęcina Dolnego.

Życie religijno –moralne w parafii (cz. XII).

Duża popularnością wśród wiernych cieszy się w parafii nabożeństwo majowe i różańcowe. Odprawianie nabożeństw majowych nakazał ojciec Beniamin Szymański, najpierw jako komisarz generalny OO. Kapucynów dla kościołów kapucyńskich, później jako bp podlaski, zarządził odprawianie nabożeństw majowych w całej diecezji. Nabożeństwo to było odprawione po polsku w dowolnym dla wiernych czasie. Możemy przypuszczać, że w latach 1860-tych nabożeństwo to zaczęto odprawiać w diecezji tarnowskiej, a więc i parafii radłowskiej. W czasie nabożeństwa śpiewa się litanię Loretańską. Po niej następuje krótka czytanka, modlitwa „Pod Twoją obronę”, a na zakończenie błogosławieństwo Najświętszym Sakramentem. Papież Leon XIII wydał encyklikę 30.08.1844r.,w której nakazał by cały miesiąc październik był poświęcony czci Najświętszej Maryi Panny Różańcowej, a we wszystkich kościołach ma być odmawiany różaniec. To rozporządzenie nakazał wprowadzić w diecezji tarnowskiej bp Alojzy Pukalski w dn. 15.09. 1884r. Tak więc od tego roku to nabożeństwo jest odprawiane w parafii Radłów.

Życie religijno –moralne w parafii (cz. XI).

Zasadniczym i łatwo uchwytnym kryterium religijności wiernych są praktyki religijne, udział w nabożeństwach nakazanych przez Kościół oraz uczęszczanie do sakramentów świętych. Całe życie religijno-moralne parafian skierowane jest ku Kościołowi, a szczególnie ku ołtarzowi, wokół którego gromadzą się wierni na Mszy św. i inne nabożeństwa. Program nabożeństw w okresie porozbiorowym przedstawia się następująco Niedziela: godzinki i różaniec, prymaria wraz z homilią, modlitwy z dziećmi i młodzieżą o godz. 9.00 oraz Msza św. z homilią wyjaśniającą przeczytaną Ewangelię, aspersja i suma o godz.10.00, katechizacja dla dzieci o godz.14.00, nieszpory godz.15.00 Podobny porządek nabożeństw w niedziele i święta spotykamy w I połowie XIX wieku. Dużą popularnością wśród wiernych cieszyła się popołudniowa katechizacja i nieszpory. Związane to było z tym, że większość parafian była spoza Radłowa z odległych niekiedy (10 km) wiosek. Przyjeżdżali bryczkami, wozami lub przybywali pieszo na sumę, by później brać udział w katechizacji i nieszporach. W czasie II wojny św. nabożeństwa odbywały się cały czas bez żadnych przerw, były tylko ograniczenia w odprawianiu mszy wieczornej.

Życie religijno –moralne w parafii (cz. X).

Ważne z punktu widzenia religijno-moralnego dla parafii było założenie Towarzystwa Wstrzemięźliwości. Galicję zalewała plaga pijaństwa. By temu zapobiec bp. J. Wojtarowicz chciał na wzór bractw trzeźwościowych istniejących w Niemczech i Irlandii wprowadzić świadomą walkę z pijaństwem. 2.10.1844r. bp J. Wojtarowicz wydał instrukcję dla duchowieństwa, wg której duszpasterze mieli w nauczaniu publicznym i prywatnym mówić o grzechu pijaństwa i jego skutkach. Bractwo Trzeźwości w parafii Radłów założone zostało w 1844r. przez ks. proboszcza J..Wessely. Towarzystwo rozwijało się początkowo z dużym zapałem, który z czasem mijał. W roku 1845 śluby wstrzemięźliwości złożyło 2000 osób, w 1870 –6, w 1884 –876, w 1911 –20. Brak jest dalszych zapisów, a są tylko fragmentaryczne dane z 1937r., gdzie do księgi wstrzemięźliwości wpisało się 120 dzieci z krucjaty Eucharystycznej oraz z 1972r., gdzie zostało zapisanych 24 uczniów. Na mocy dekretu rządu polskiego z 6.08.1949r. oraz Rozporządzenia Ministra Administracji Publicznej z dn. 18.08.1949r. głoszącej, że w dniu 4.11.1949r. ulegają rozwiązaniu następujące bractwa i stowarzyszenia: III Zakon św. Franciszka, Bractwo Różańcowe, Apostolstwo Modlitwy, Krucjata Eucharystyczna, Milicja Niepokalanej, Solidacja Mariańska. Mogły istnieć „Caritas” i Stowarzyszenie Katolickiej Młodzieży założone przed wojną.

Życie religijno –moralne w parafii (cz. IX).

W diecezjach tarnowskich Akcję Katolicką erygował bp. F. Lisowski na podstawie zarządzenia z 17.09.1933r. ustanawiające diecezjalny Instytut Akcji Katolickiej w Tarnowie z dorocznym świętem patronalnym Chrystusa Króla. Organizacja ta miała w założeniu istnienie niezależne ponad wszelkimi partiami politycznymi. Zasadniczą jej cechą było powołanie świeckich do czynnej współpracy z Kościołem i apostołowanie we wszystkich dziedzinach życia po to, by codziennie kierować się zasadami Chrystusowymi. W wielu parafiach zaczęły powstawać grupy Akcji Katolickiej zwane oddziałami. W parafii radłowskiej w zorganizowaniu Akcji Katolickiej przewodniczył ks. W. Kornaus. Została założona 9.12.1934r. Utworzono 4 typowe grupy : Katolickie Stowarzyszenie Mężczyzn KSM, Katolickie Stowarzyszenie Kobiet KSK, Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej KSMM, Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Zeńskiej KSMŻ, Razem w Akcji Katolickiej w 1939r. było 335 osób.

Życie religijno –moralne w parafii (cz. VIII).

W okresie międzywojennym zostały założone i prowadziły swą działalność jeszcze inne bractwa i stowarzyszenia. Do takich należy Stowarzyszenie Dziecięctwa Jezusowego. Miało ono na celu wykup niewolników w krajach pogańskich przez katolickich misjonarzy. W parafii Radłów Papieskie Dzieło Rozkrzewiania Wiary założył ks. proboszcz W. Kornaus 1.01.1929r. Liczba członków wahała się od 30-50. Członkiem tego stowarzyszenia mógł być każdy katolik, który ukończył 12 rok życia, złożył składkę i odmówił: 1 „Ojcze nasz” , 1 „Zdrowaś Maryjo” z dodaniem wezwania „św. Franciszku , módl się za nami”. Najmniejszą jednostką tego stowarzyszenia była „dziesiątka”. Każda „dziesiątka” otrzymywała czasopismo „Misja Katolicka”. W 1931r. na terenie parafii było 29 dziesiątek. Istniał też III Zakon św. Franciszka, który skupiał w swych szeregach tych ludzi, którzy chcieli lepiej służyć Bogu i bliźnim. Zakon ten pochodzi od samego św. Franciszka i został założony w 1221r. Celem tego zakonu było podać ludziom żyjącym w świecie taką normę postępowania, która pozwoliłaby osiągnąć doskonałość chrześcijańską, odpowiednio do zajmowanego stanu. Trudno ustalić od kiedy zaczęto propagować III Zakon św. Franciszka w parafii radłowskiej, ponieważ brak wzmianek o działalności i członkach tego zakonu. Jest tylko wzmianka potwierdzająca jego istnienie w 1899r. i 1913r.

Życie religijno –moralne w parafii (cz. VII).

Innym bractwem, które zostało zaprowadzone w parafii radłowskiej to było Apostolstwo Modlitwy zwane też Apostolstwem Serca Jezusowego. Jest to zrzeszenie katolików, którego członkowie przez codzienne ofiarowanie modlitw, prac, radości i cierpienia oraz różne formy nabożeństwa ku czci Najświętszego Serca Pana Jezusa, włączają się w proces zbawiania świata jak i szerzenia wśród wiernych czci Najświętszego Serca Pana Jezusa. Bractwo Najświętszego Serca Jezusowego zostało założone przez ks. proboszcza F. La Craix w 1878 r.,do którego zapisało się 200 osób. Ilość członków bractwa w latach 1880 – 1939 wahała się od 1327 w roku 1884, do 1 w 1900 r., a w 1939 r. – 25. Bractwo rozwiązano w 1949 r. wraz z innymi stowarzyszeniami. W ostatnich latach XIX w. w wielu parafiach diecezji tarnowskiej założono Bractwo Nieustającej Adoracji Najświętszego Sakramentu. Miało na celu rozszerzenie czci i miłości dla Pana Jezusa ukrytego w najświętszym Sakramencie oraz wynagrodzenie zniewag wyrządzonych Chrystusowi w tajemnicy Eucharystii. W parafii radłowskiej bractwo to założono w 1897r. zaś adoracje Najświętszego Sakramentu odbywały się od 1.01.1929 r. na mocy pozwolenia Kurii Biskupiej w każdą I niedzielę miesiąca na sumie lub prymarii.

Życie religijno –moralne w parafii (cz. VI).

W parafii radłowskiej istniały różne bractwa i stowarzyszenia, których działalność miała wpływ na życie religijno-moralne w parafii. Każde z bractw czy stowarzyszeń stawiało swoim członkom pewne wymagania i zadania. Wypełnianie ich przez członków podnosiło poziom życia religijno-moralnego w parafii. Dobrze zorganizowane posiadały często własne ołtarze, kaplice i kapelanów. W parafii radłowskiej istniało Bractwo Różańca Świętego. Prawdziwy rozkwit tego bractwa przypada na XVIII w., wtedy to dokonywano różnych zapisów na jego rzecz. Z biegiem czasu raz działalność podupadała, to znowu była wznawiana. W okresie wojen I i II działalność bractwa była zawieszona. Wznowiono ją 12.10. 1947r.. Wielu członków skupiało w swych szeregach Bractwo Różańcowe zwane Żywym Różańcem. Członkowie dzielą się na grupy po 15 osób. Co miesiąc dzielą między sobą 15 tajemnic Różańca. Każdy członek odmawia i rozważa tajemnice, którą na dany miesiąc posiada. Grupa 15 osób nazywa się „Różą”, której przewodzi zelator lub zelatorka. W parafii radłowskiej Bractwo Różańcowe zostało założone przed 1883r. W 1813r. było 32 „Róże”, w 1893r. –10, w 1900 –27, w 1939r. – 120. W 1949r. Bractwo zaprzestało działalności. Obecnie (1981r.) na terenie parafii jest około 30 „Róż”.

Życie religijno –moralne w parafii (cz. V).

W okresie międzywojennym było wiele stowarzyszeń, które zajmowały się prowadzeniem działalności charytatywnej. Najważniejszą organizacją, która prowadziła tę działalność oraz organizowała pomoc dla potrzebujących było Towarzystwo Dobroczynności „ Caritas”. Najwcześniej oddziały „Caritas” zostały założone w poznańskim dzięki sugestiom kardynała A. Hlonda. W diecezji tarnowskiej oddziały istnieją od 1936r., a w parafii Radłów od 12. 09.1937r. W skład zarządu weszli: ks. proboszcz Kornaus, Jan Traczyk jako prezes i Rozalina Kulpa jako siostra parafialna. Pani Dolańska udostępniła 1 pomieszczenie w pałacu na biuro. Działalność parafialnego oddziału „Caritas” polegała głównie na corocznym urządzaniu dnia chorych, tygodnia miłosierdzia (przed Bożym Narodzeniem). Ponadto zbierano na rzecz ubogich pieniądze i żywność, którą potem dzielono sprawiedliwie pomiędzy potrzebujących. Po wojnie do 1949r. działalność parafialnego oddziału „Caritas” nie uległa zmianie. Otaczano opieką najbardziej potrzebujących, których nigdy nie brakowało w parafii. W ostatnich latach pracą charytatywną zajmują się opiekunki rejonowe pod kierownictwem ks. proboszcza. Do pracy charytatywnej włącza się młodzież z grup apostolskich.

Życie religijno –moralne w parafii (cz. IV).

Ważną rolę w życiu parafialnym od najdawniejszych czasów chrześcijaństwa jako element łączący parafian w jedną wspólnotę było wprowadzenie w życie zasady miłości bliźniego, poprzez otaczanie opieką biednych, chorych i potrzebujących. W tym celu zakładano szpitale, które były instytucjami czysto chrześcijańskimi. Na terenie parafii erekcji szpitala ubogich dokonał bp krakowski Franciszek Krasiński w 1576r. Było to schronienie dla najbiedniejszych i najbardziej potrzebujących ludzi parafii, a więc starców, chorych i ułomnych. Do szpitala należał dom i rola zwana „słóżebnikówką”. W ciągu dalszych lat dokonywano nowych zapisów na rzecz szpitala ubogich. Po rozbiorach Polski szpitale jako inwestycje wspomagające biednych w parafiach, przestają istnieć. W Radłowie istniał nadal o czym świadczy zapis po wizytacji przeprowadzonej w 1792r. W tym czasie rola „słóżebnikówka” została sprzedana: nabył ją Zarząd Dóbr w Radłowie. W zamian za ziemię zobowiązał się dawać na rzecz szpitala czynsz roczny: 2 świnie, 6 beczek piwa,4 korce pszenicy, 9 korcy jęczmienia 2 korce grochu. Ale egzekwowanie poboru rocznego dla szpitala natrafiło na trudności, gdyż Zarząd Dóbr nie chciał ich wydawać. Zarząd szpitala ubogich od założenia w 1576r. do 1875r. był w rękach księży proboszczów radłowskich, a od 1875r. do 1915r. nalezał do zarządu Gminy Radłów. W 1915r. budynek szpitala został spalony, a jego majątek przedstawiał się następująco: 1964 kg zboża, grunt 75a i obligacje pieniężne. Z tej fundacji korzystali : grabarz, organista oraz inne osoby, które mieszkały w swoich domach i obsługiwały kościół parafialny.

Życie religijno –moralne w parafii (cz. III).

O pracy katechetycznej duszpasterzy dowiadujemy się z wizytacji dziekańskich. Wizytacje z 1867r. i 1868r. podaje, że odbywała się katechizacja młodzieży i nauka religii dla dzieci w kościele jak i po wioskach, na które młodzież a nawet starsi chętnie przybywali, a zwłaszcza w niedziele i święta. Wizytacja z 1911r. mówi, że księża wikarzy tej parafii gorliwie pracują w szkołach tutejszej parafii, których w tym czasie było 10. Wizytacja z 1924r. wspomina o nauce dzieci w kościele przed I spowiedzią i Komunią św. tych dzieci, które nie chodziły nigdzie do szkoły (pastuszki). Dzieci te uczył ks. Kornaus; w czasie sprawdzania wiadomości dzieci odpowiadały krótko, ale rzeczowo. Obecnie (1981r.) katechizacja jest prowadzona w domu parafialno-katechetycznym w Radłowie oraz w punktach katechetycznych w Woli-Radł., Biskupicach Radł. i Niwce. Katechizacja odbywa się regularnie z dużym poświęceniem duszpasterzy, by pouczyć dzieci i młodzież o prawdach wiary oraz wpoić w ich serca zasady chrześcijańskiego postępowania w codziennym życiu.

Życie religijno –moralne w parafii (cz. II).

Szkoły przeszły więc z nadzoru i opieki władzy kościelnej pod całkowity zarząd państwa. Nauka religii odbywała się w tym czasie w szkole. W parafii radłowskiej istniała szkoła normalna przemianowana ze szkoły trywialnej. Była to szkoła jednoklasowa, w której uczył zakonnik z Krakowa. W 1910r. na terenie parafii było 9 szkół: 4-klasowa w Radłowie, 2-klasowa w Biskupicach R., w Woli R., w Wał- Rudzie, Zabawie i Rudce oraz 1-klasowa w Zdrochcu, Zabawie i Niwce. Mówiąc o szkołach, które istniały na terenie parafii trzeba też wspomnieć o katechizacji dzieci szkolnych, gdyż to od nich zależy przyszłe oblicze religijne parafii. Nauka religii w zaborze austriackim jak również na mocy konkordatu ze Stolicą Apostolską z 1925r. wchodziła w skład programu nauczania w szkole, a księża traktowani byli jako siła pedagogiczna. Uczęszczanie do szkół nie było systematyczne, co odbijało się na nauce religii. Nie wszyscy rodzice doceniali naukę religii i nie posyłali swych dzieci do szkoły. Katechizacja dzieci do 1960r. odbywała się w szkole, potem poza szkołą w kościele oraz po wioskach w prywatnych domach. W Radłowie do czasu wybudowania domu parafialno-katechetycznego w 1979r. nauka religii odbywała się najpierw w salce nad zakrystią, a od 1963r. w salce adaptowanej w budynku gospodarczym.

Życie religijno –moralne w parafii (cz. I).

Oblicze religijno-moralne parafii kształtuje przede wszystkim praca duszpasterska kapłanów, ich osobiste zaangażowanie w tym celu, by zachęcić ludzi do uczestnictwa we Mszy św. i nabożeństwach. Dużą rolę w życiu religijno-moralnym parafii odgrywa szkoła, troska o ubogich oraz inne wydarzenia, które miały miejsce na jej terenie. Przełomowym punktem rozwoju całego szkolnictwa był I rozbiór Polski. Od niego rozpoczyna się nowy okres w historii szkół parafialnych, które zostały upaństwowione. Wraz z upływem czasu władze dążyły do przekształcenia szkół parafialnych w szkoły trywialne. W parafii radłowskiej szkoła parafialna istniała do 1804r. czyli do roku, w którym założono szkołę trywialną. Składała się z dwu lub trzech klas. Przedmiotami nauki było: czytanie po polsku i niemiecku, rachunki oraz mała gramatyka polska i niemiecka. Patronem szkoły był proboszcz i miejscowa gmina. Obok szkoły trywialnej istniała w parafii szkoła niedzielna, do której uczęszczała większość uczniów oraz szkoła rzemieślnicza o niewielkiej liczbie uczniów. Ostatecznie stosunki w szkolnictwie galicyjskim zostały uregulowane ustawami szkolnymi z 1867r. i 1868r. Pierwsza znosiła nadzór władzy duchownej nad szkołą, druga wprowadzała podział szkół ludowych na normalne i wydzialowe.1867r. i 1869r.